Η ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ
ΣΤΟΥΣ ΜΟΝΟΚΥΤΤΑΡΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ, ΣΤΑ ΦΥΤΑ & ΣΤΑ ΖΩΑ
ΜΕ ΤΟ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ «ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α΄& Γ΄ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ»
1 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
1.1 ΤΙΤΛΟΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΣΕΝΑΡΙΟΥ
Μελέτη της Αναπαραγωγής στους μονοκύτταρους, στους φυτικούς και στους ζωικούς οργα-νισμούς
1.2 ΕΜΠΛΕΚΟΜΕΝΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ
Βιολογία: Η λειτουργία της αναπαραγωγής στους οργανισμούς.
1.3 ΤΑΞΕΙΣ ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΕΤΑΙ
Βιολογία Α’ τάξης Γυμνασίου.
1.4 ΣΥΜΒΑΤΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Στο Α.Π. προβλέπεται η διδασκαλία της ενότητας: Η Αναπαραγωγή των ζώων, των φυτών και του ανθρώπου. Η διδασκαλία με τη βοήθεια του λογισμικού είναι συμβατή με το αναλυτικό πρόγραμμα.
1.5 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ & ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΗ ΥΛΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΔΟΜΗ
Εφόσον οι μαθητές εργαστούν σε ομάδες 2-3 ατόμων απαιτείται κατάλληλος αριθμός Η/Υ και το μάθημα μπορεί να γίνει στην αίθουσα πληροφορικής. Εναλλακτικά, το μάθημα μπορεί να γίνει στην αίθουσα διδασκαλίας με έναν υπολογιστή και έναν βιντεο-προβολέα.
Λογισμικό:
Το λογισμικό «ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α΄ ΚΑΙ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ» έχει σχεδιασθεί για να υποστηρίξει τη δι-δασκαλία της Βιολογίας της Α΄ και Γ΄ Γυμνασίου με το νέο ΑΠΣ. Είναι ένα ηλεκτρονικό βιβλίο που περιέχει λίγες πληροφορίες σε απλή γλώσσα, πολύ απλές παραστατικές κινούμενες εικό-νες, και καλύπτει ένα μικρό μέρος των αναγκών του μαθήματος.
Είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου στη διεύθυνση:
http://zeus.pi-schools.gr/logismika1/gymnasio/g08/html/index.php
Θα διανεμηθεί σε όλα τα γυμνάσια της χώρας.
Είναι πολύ εύκολο στη χρήση του και δεν χρειάζονται ιδιαίτερες γνώσεις υπολογιστή για να το τρέξει ο καθηγητής και ο μαθητής.
1.6 ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
• Να αναγνωρίσουν τη σημασία της αναπαραγωγής για τη διαιώνιση των ειδών.
• Να γνωρίσουν τα βασικά χαρακτηριστικά της μονογονικής και της αμφιγονικής αναπαρα-γωγής.
• Να μπορούν να διακρίνουν και να περιγράψουν τρόπους μονογονικής αναπαραγωγής στα φυτά.
• Να αναγνωρίσουν το άνθος ως το αναπαραγωγικό όργανο των φυτών και να κατανοή-σουν την διαδικασία της μετατροπής του σε καρπό.
• Να διευρύνουν τις γνώσεις τους στο θέμα της αμφιγονικής αναπαραγωγής μελετώντας την αναπαραγωγή μερικών ασπόνδυλων.
• Να γνωρίσουν τις διαφορές μεταξύ εσωτερικής και εξωτερικής γονιμοποίησης στα σπον-δυλόζωα.
1.7 ΕΚΤΙΜΩΜΕΝΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ
Τρεις διδακτικές ώρες για την εφαρμογή τριών φύλλων εργασίας στην τάξη.
2 ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗΣ
Το θέμα παρουσιάζει ως γνωστόν μεγάλο ενδιαφέρον για τους μαθητές ιδιαίτερα όσον αφορά την αμφιγονική αναπαραγωγή των ζώων και του ανθρώπου. Γνωστικά έχει τεράστιο εύρος γιατί υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι αναπαραγωγής, του ίδιου οργανισμού, αλλά και των διαφορετικών οργανισμών. Επίσης η ίδια η λειτουργία της αναπαραγωγής συναρτάται με πολλά άλλα θέματα καθώς είναι συνδεδεμένη με το θέμα της επιβίωσης των ειδών σε διαφο-ρετικά περιβάλλοντα, Π.χ. στην αμφιγονική αναπαραγωγή των φυτών επιβάλλεται να μιλή-σουμε για φυτά με άνθη για φυτά χωρίς άνθη, την επικονίαση, τους επικονιαστές, τη γονιμο-ποίησή τους αλλά και τον καρπό, τα σπέρματα, τη μεταφορά τους, τις κοτυληδόνες και τις συνθήκες βλάστησή τους. Επομένως είναι απαραίτητη μια επιλογή των διαδικασιών και των εννοιών που θα διδαχθούν με προτεραιότητες που θα λάβουν υπόψη τη μαθησιακή ικανότη-τα, το γνωστικό επίπεδο των μαθητών, τα ενδιαφέροντά τους, το διαθέσιμο χρόνο.
Όπως και στα άλλα θέματα της Βιολογίας “παρατηρώντας την πραγματικότητα” μέσω φω-τογραφιών και βιντεοσκοπήσεων ή παρατηρώντας προσομοιώσεις λειτουργιών των έμβιων όντων ή συμπεριφορών έχει μεγάλη εκπαιδευτική αξία.
2.1 ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΠΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΝ ΤΑ ΣΧΟΛΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑ
Παρακολουθούμε την αναπαραγωγή των έμβιων όντων εξελικτικά από τα κατώτερα στα α-νώτερα όντα. Δηλαδή εξετάζεται καταρχήν η σημασία της Αναπαραγωγής, σημειώνονται τα είδη της και στη συνέχεια μελετάται η αναπαραγωγή των μονοκύτταρων, των ασπόνδυλων, των σπονδυλόζωων, των φυτών χωρίς να αναφέρονται πολλά στοιχεία και να επεκτείνονται τα θέματα εκτός από την αναπαραγωγή του ανθρώπου, όπου γίνεται διεξοδική ανάλυση.
2.2 ΤΟ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΣΕΝΑΡΙΟ
Η προτεινόμενη οργάνωση της διδασκαλίας ακολουθεί τη διάταξη της ύλης όπως είναι στο σχολικό βιβλίο και στο λογισμικό που το υποστηρίζει.
Έχει ως πυρήνα τρία φύλλα εργασίας στα οποία ο μαθητής απαντά με τις γνώσεις που έχει, συζητάει με την ομάδα του και καθοδηγούμενος, προστρέχει στο λογισμικό ή στο διαδίκτυο, παρατηρεί σχεδιάζει, περιγράφει, προβληματίζεται, συνδυάζει, συμπεραίνει και οδηγείται στη σωστή απάντηση.
Το πλεονέκτημα είναι ότι η πληροφόρηση παρέχεται με εποπτικό τρόπο και ο μαθητής αυτε-νεργεί.
Το μάθημα ξεκινάει με μια ερώτηση που εκτιμούμε ότι θα προκαλέσει το ενδιαφέρον και τον προβληματισμό των μαθητών και θα είναι αφορμή για συζήτηση και εισαγωγή στο θέμα.
Τα τρία φύλλα εργασίας ανταποκρίνονται στους έξι διδακτικούς στόχους που έχουν τεθεί.
Το 1ο φύλλο εργασίας: Η σημασία της αναπαραγωγής και τα είδη της.
Περιλαμβάνει τις τέσσερις πρώτες δραστηριότητες και υλοποιούνται οι δύο πρώτοι στόχοι.
• Η πρώτη δραστηριότητα προκαλεί συζήτηση για τη σημασία της αναπαραγωγής στη διαιώνιση των ειδών.
• Η δεύτερη δραστηριότητα με τις εικόνες από το διαδίκτυο, καθώς το λογισμικό που συνοδεύει το βιβλίο έχει πολύ λίγες πληροφορίες και εικόνες, τους εισάγει στην έννοια της μονογονικής αναπαραγωγής. Είναι σημαντικό να διευρύνουν τις γνώσεις τους για τον πολ-λαπλασιασμό των μονοκύτταρων παρατηρώντας αυτά τα μικρά βίντεο τραβηγμένα από το μικροσκόπιο. Έτσι μπορούν να διαπιστώσουν την ταχύτητα της διαίρεσής τους και να βοηθηθούν να απαντήσουν στην ερώτηση ποιο είναι το πλεονέκτημα αυτού του τρόπου πολλαπλασιασμού για τους μικροοργανισμούς. Οι μαθητές μιλούν για πολλαπλασιασμό των μονοκύτταρων οργανισμών με απλή διαίρεση αλλά η διαίρεση του γενετικού υλικού είναι κάτι που δεν το λαμβάνουν υπόψη τους.
• Με την τρίτη δραστηριότητα τους ζητάμε λοιπόν να σχεδιάσουν την διαίρεση ενός προκαρυωτικού οργανισμού ώστε να μας δοθεί η ευκαιρία να μιλήσουμε για ακριβοδίκαιη διαίρεση του γενετικού υλικού.
• Η τέταρτη δραστηριότητα είναι μία εισαγωγή στην έννοια της αμφιγονικής αναπαρα-γωγής. την οποία θα αναγνωρίσουν από τις εικόνες του internet. Οι φωτογραφίες των πε-ταλούδων, της λιμπελούλας, των αφίδων, των σαλιγκαριών που ζευγαρώνουν και παρακά-τω τα άνθη με τους στήμονες και τον ύπερο, φυσικά δεν είναι άγνωστες στους μαθητές, τους προσελκύουν όμως ιδιαίτερα και είναι μία καλή αφορμή για να συζητηθούν θέματα όπως αμφιγονική αναπαραγωγή, φυλετικός διμορφισμός, ερμαφροδιτισμός, γεννητικά κύτταρα.
Το 2ο φύλλο εργασίας: Η αναπαραγωγή των φυτών
Με το δεύτερο φύλλο εργασίας υλοποιούνται ο τρίτος και τέταρτος διδακτικός στόχος.
Στην αναπαραγωγή των φυτών οι ιδέες των μαθητών είναι πολύ συγκεχυμένες. Η πλειονότη-τα θεωρεί ότι η μονογονία είναι ο μόνος τρόπος πολλαπλασιασμού των φυτών καθώς τα φυ-τά δεν έχουν φύλα. Δεν συσχετίζουν το άνθος με τον καρπό, συγχέουν την επικονίαση με τη γονιμοποίηση, θεωρούν ότι τα έντομα συντελούν στη γονιμοποίηση και ότι οι σπόροι δεν εί-ναι ζωντανοί.
Η πρώτη δραστηριότητα
Προκαλούμε το ενδιαφέρον τους και τον προβληματισμό τους με την ερώτηση «Τι πρέπει να κάνουμε για να έχουμε ένα καινούριο φυτό;», συζητούμε τις ιδέες που έχουν και με τη βοή-θεια του λογισμικού, τους εισάγουμε στο θέμα. Οι προσομοιώσεις είναι απλές, παραστατικές και βοηθούν στην κατανόηση των φαινομένων.
Η δεύτερη δραστηριότητα
Η αμφιγονική αναπαραγωγή των φυτών εισάγεται με την επέκταση της προηγούμενης ερώ-τησης. Η επικονίαση και η γονιμοποίηση ξεκαθαρίζονται με την κινούμενες εικόνες του λογι-σμικού.
Η τρίτη δραστηριότητα
Οι εικόνες από το διαδίκτυο για την εξέλιξη ενός άνθους κερασιάς σε καρπό ολοκληρώνει τις αντιλήψεις των μαθητών για τον μετασχηματισμό του άνθους. Με την ερώτηση που ακολου-θεί ελπίζουμε να γίνει κατανοητός ο κύκλος «από σπόρο ... σε σπόρο».
Το 3ο φύλλο εργασίας: Η αναπαραγωγή των ζώων
Με το τρίτο φύλλο εργασίας υλοποιούνται ο πέμπτος και έκτος διδακτικός στόχος.
Στην πρώτη δραστηριότητα, με την περίπτωση της ύδρας, διαπιστώνουν τη μονογονική αναπαραγωγή των ζώων. Βλέποντας τις αφίδες μπορούμε να μιλήσουμε για την παρθενογέ-νεσή τους.
Στη δεύτερη δραστηριότητα, συζητούμε για την αμφιγονική αναπαραγωγή των ασπόνδυ-λων.
Στην τρίτη δραστηριότητα, παρατηρούν στο λογισμικό την εσωτερική και εξωτερική γονι-μοποίηση των σπονδυλόζωων που δεν τους είναι άγνωστες ως έννοιες. Μπορούμε να συζη-τήσουμε το θέμα της προσαρμογής της γονιμοποίησης στο περιβάλλον που ζουν οι οργανι-σμοί, τη διάσταση της ποσότητας των αυγών που θα εκκολαφθούν στην εξωτερική γονιμο-ποίηση σε αντίθεση με την εσωτερική αλλά και τα εναπομείναντα ζωντανά. Τέλος, τους δί-νουμε τη δυνατότητα να βρούνε στο διαδίκτυο φωτογραφίες με έμβρυα πτηνών και θηλα-στικών καθώς και εικόνες αυγών στις φωλιές πουλιών ή νεοσσών, βοηθώντας τους να επιλέ-ξουν λέξεις κλειδιά ελληνικές ή ξένες. Η εύρεση και παρατήρηση φωτογραφιών, εικόνων της φύσης, θα τους κινητοποιήσει, θα τους προβληματίσει και θα μπουν στη διαδικασία συσχέτι-σης διαδικασιών και φαινομένων και κατανόησής τους.
3 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Χριστοπούλου, Γ., Ζόγκζα, Β. (2004): Διδακτική Παρέμβαση στο Πλαίσιο του Εποικοδομι-σμού για την Ανθρώπινη Αναπαραγωγή. Στα Πρακτικά 2oυ Συνέδριου της Ένωσης για τη Διδακτική των Φυσικών Επιστημών (ΕΔΙΦΕ), Καλαμάτα.
2. Χριστοπούλου, Γ., Ζόγκζα, Β. (2003): Οι ιδέες των παιδιών προσχολικής ηλικίας για την ανθρώπινη αναπαραγωγή. Στο Μ. Τσιτουρίδου (επιμ.), Οι Φυσικές Επιστήμες και οι Νέες Τεχνολογίες στην Προσχολική ηλικία. Θεσσαλονίκη: Τζιόλα.
3. Soyibo, K., Hudson, A. (2000): Effects of computer assisted instruction (CAI) on 11th graders' attitudes to biology and understanding of reproduction in plants and animals. Research in Science and Technological Education, 18(2), 191-199.
(Από το επιμορφωτικό υλικό του ΙΤΥ)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου